Nowy Kazuń

Neorenesansowy spichlerz zbożowy zbudowany w 1844 r. w widłach Wisły i Narwi, na miejscu szańca szwedzkiego, z inicjatywy Banku Polskiego w celu aktywizacji handlu zbożem. Projektantem budowli był zapewne Jan Jakub Gay. Spichlerz jest murowany z cegły i tynkowany, czterokondygnacyjny, zwieńczony attyką, ze specjalną rampą, nad którą fragmenty dźwigów. Zniszczony we wrześniu 1939 r. Obecnie w stanie ruiny.

Kościół par. pw. Matki Boskiej Szkaplerznej. Murowany z cegły, bezstylowy. Zbudowany w latach 1928-38 (przy pomocy Polskiego Batalionu Mostowego z Kazunia), zniszczony w czasie II wojny światowej i następnie odbudowany i przebudowany. W ołtarzu głównym obraz Matki Boskiej Szkaplerznej z 1845 r. cieszący się lokalnym kultem.

Pomnik ku czci obrońców Modlina we wrześniu 1939 r. odsłonięty w 1957 r. – w centrum wsi.

W płd. części wsi drewniana dawna świątynia mennonitów (dom modlitwy) zbudowana w 1892 r. (obecnie adaptowana na budynek mieszkalny). Świątynia powstała na planie prostokąta, konstrukcji zrębowo-sumikowo-łątkowej, oszalowana zewnątrz, z usytuowaną od płn.-wsch. fasadą z zachowanym obramowaniem dawnych drzwi. Nakryta dachem dwuspadowym. Wewnątrz otynkowana, pierwotny układ wnętrz nie zachowany.

Zaniedbany cmentarz mennonicki. Na nim zachowały się częściowo nagrobki w formie zwieńczonych półkoliście płyt z piaskowca, betonu lub lastryka z napisami wykonanymi w języku niemieckim przy użyciu liter o kroju gotyckim i ornamentami geometrycznymi oraz roślinnymi. W górnej części nagrobków wyryte są monogramy zmarłych, otoczone dekoracyjnym ornamentem w kształcie np. winorośli. Brak na nich znaku krzyża. Napisy dotyczące zmarłych są stosunkowo długie i często umieszczane są na obu stronach płyt.

Mennonici to ruch religijno-społeczny zapoczątkowany w XVI w. przez katolickiego księdza Menno Simmonsa (1496-1559) jako odłam protestanckiego ugrupowania anabaptystów. Członków ruchu charakteryzowały: ścisłe przestrzeganie dekalogu, pacyfizm, ugodowość, odrzucenie chrztu dzieci (wprowadzili chrzest dorosłych), niepodejmowanie funkcji publicznych i nieskładanie przysiąg. Obowiązywały ich surowa dyscyplina i karność kościelna oraz wykonywanie prac służących ogółowi społeczeństwa. Ruch ten początkowo występował na terenie Niderlandów, płn.-zach. Niemiec i Szwajcarii. Na skutek prześladowań, głównie ze strony katolików, przeniósł się, początkowo do innych krajów Europy, a następnie świata. Osadnictwo mennonickie, szczególnie silne w Polsce, miało miejsce na Pomorzu Wschodnim, wzdłuż Wisły (Żuławy, Kujawy, Mazowsze), w Małopolsce Wschodniej oraz nad Notecią (okolice Drezdenka). Obecnie ruch ten liczy ok. miliona osób, a główny jego ośrodek znajduje się w Germantown (USA). W 1988 r. został założony Klub Przyjaciół Kultury Mennonickiej z siedzibą w Tczewie, który wraz z tamtejszym Muzeum Wisły propaguje i dokumentuje działalność mennonitów w Polsce. Mennonici, zwani na Mazowszu także „olendrami”, byli osadnikami przybyłymi tu ok. poł. XVIII w. z terenów Żuław i Kujaw, potomkami osadników z Flandrii i Fryzji (pogranicze dzisiejszych Niemiec i Holandii), napływającymi na ziemie polskie od poł. XVI w. W 1764 r. dzierżawca dóbr kazuńskich Jan August Hylzen sprowadził pierwszą grupę mennonitów, którzy założyli tu wieś zwaną Kazuniem Nowym lub Kazuniem Niemieckim. Zadaniem osadników było wy-karczowanie nadwiślańskich lasów łęgowych i osuszenie bagien i terenów okresowo zalewanych przez wody Wisły poprzez budowę systemu rowów odwadniających. Na pozyskanych w ten sposób terenach zakładali pola uprawne, sady i łąki. Były one grodzone charakterystycznymi – spotykanymi do dziś na tym terenie – płotami ze splecionych gałęzi wierzbowych. Ich zadaniem było zahamowanie szybkości przepływu wody okresowo zalewającej te tereny i zatrzymywanie mułów rzecznych użyźniających grodzone działki. W 1795 r. w Kazuniu Nowym mieszkało 15 rodzin osadników. Tutejszych mennonitów pod względem wyznaniowym od 1849 r. przypisano do parafii ewangelicko–augsburskich. Spowodowało to zasymilowanie ich z luteranami narodowości niemieckiej, zamieszkującymi tereny nadwiślańskie i niemal zupełną ich germanizację. Po zakończeniu II wojny światowej zostali potraktowani jako ludność niemiecka i wysiedleni do Niemiec.

W okolicy Kazunia Nowego znajdują się starorzecza Wisły. Na płd. zach. uroczysko leśne Puszczy Kampinoskiej – Kazuński Bór (w lesie pozostałości fortyfikacji).

Do starego mostu na Wiśle od płd. przylega rezerwat przyrody „Ruska Kępa” utworzony w 1981 r. na powierzchni 15,34 ha, aby ochronić unikatowy na Mazowszu łęg wierzbowo-topolowy z licznymi pomnikowymi drzewami, zwłaszcza topolami o obwodach dochodzących do 750 cm (np. topola Napoleońska).

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *