Warszawa Stare Miasto – co warto zobaczyć?

Stare Miasto zaczęto otaczać umocnieniami obronnymi po założeniu miasta (około 1300 roku). W XVI wieku dawne wały z gliny i piasku zastąpiły mury ceglane na fundamencie z kamieni, z prostokątnymi basztami i Barbakanem (przedbramiem bramy Nowomiejskiej) projektu Jana Baptysty z Wenecji. Od drugiej połowy XVIII wieku mury były stopniowo rozbierane. Obecne stanowią rekonstrukcję z lat 1946- 1954, opracowaną według stanu z końca XVI wieku. Widoczne są relikty mostu gotyckiego. Na murach ustawiono pomniki: szewca Jana Kilińskiego, przywódcy mieszczan w Powstaniu Kościuszkowskim 1794 roku (rzeźba dłuta St. Jackowskiego z 1935 roku), oraz Pomnik Małego Powstańca (z 1983 roku) według modelu z 1946 roku rzeźbiarza Jerzego Jarnuszkiewicza.

Dom ul. Piekarska 20 mieszczący Muzeum Zegarów i Rzemiosł Artystycznych i Precyzyjnych, zdobi mozaikowy zegar-kurant (wykonany w 1971 roku) projektu K. Gąsiorowskiego.

Kompozycyjną oprawą Starego Miasta jest pseudo-klasycystyczna zabudowa wzdłuż ulicy Podwale. Powstała na miejscu zniszczonych domów, w latach 1945- 1953, według projektu arch. Jana Redy i J. Idzikowskiego.

Plac Zamkowy to pierwotnie grunty książęce. Zabudowa powstawała tu wraz z rozbudową Zamku Królewskiego za Zygmunta III Wazy. Plac był kilkakrotnie regulowany, między innymi w XVII wieku, gdy stawiano Kolumnę Zygmunta, przed połową XIX wieku, gdy budowano wiadukt Feliksa Pancera, po II wojnie światowej w związku z przebiciem tunelu Trasy W-Z (zmieniono jego kształt i przesunięto o 6 metrów Kolumnę Zygmunta), po 1983 roku w związku z odbudową Zamku (odsłonięto wówczas dolne partie mostu gotyckiego).

Kolumna króla Zygmunta III Wazy (fundacji jego syna Władysława IV) to wyjątkowy w Europie monument barokowy, który zrywa z tradycyjnym schematem pomnika władcy. Pomnik powstał w latach 1643-1644 według projektu urbanistycznego Augustyna Locciego i Konstantego Tencalli. Na kolumnie korynckiej (niegdyś z czerwonego marmuru) o wysokości 8,5 metra ustawiono rzeźbę króla w archaizowanej zbroi, wysokości 2,75 metra. Model wykonał Clemente Molli, odlew w brązie Daniel Tym. Wysokość kolumny wraz z cokołem wynosi 22 metry. Zwalona w styczniu 1945 roku, została zrekonstruowana w latach 1948-1949: uratowaną rzeźbę ustawiono na nowej kolumnie z granitu z kopalni Strzegoń i przestawiono całość na oś Krakowskiego Przedmieścia, tworząc jeden z najpiękniejszych widoków Warszawy.

Otaczające plac Zamkowy kamieniczki powstały w latach 1957-1960 jako architektoniczna oprawa placu. Pseudo-zabytkowe fasady częściowo nawiązują do kamienic zburzonych w 1944 roku, a częściowo są współczesną fantazją: kamienicę „Pod Pelikanem” nazwano tak po dodaniu nowej rzeźby przedstawiającej pelikana, której tu poprzednio nie było. Sgraffita wykonał Edmund Burke.